Haksenvenne? kolderieke historie
Op mijn PC zie ik, dat Theater Turf bij het Veenmuseum onlangs een Sagenfestival organiseerde waar verschillende sprekers spannende verhalen vertelden. Ook dwaalde er een (verklede) heks rusteloos rond die haar (on)vermakelijke opwachting maakte in de mensenmassa. Ik heb haar daar ook gezien en heb haar gemeden want ik heb helemaal niets op met heksen en trollen. Digitaal doorscrollend verschijnen er zowaar nog meer van die spookberichten op mijn scherm, sneller dan een heks op een bezemsteel.
In mei 1905 verschijnt er een lijvig artikel in de Zwolsche Courant, dat onder andere beknopt de vermeende oorsprong van 't Vjenne beschrijft. Een citaat: "Volgens de sage werd Vriezenveen gesticht door eenige Friesche heksen, die wegens den last, welken zij hun stamgenooten bezorgden, uit Friesland waren verbannen en die zich met toestemming van den Graaf van Almelo, den toenmaligen eigenaar van Vriezenveen, ten noorden van Almelo vestigden. Nog altijd heet daarom in veler mond de plaats „Haksenvenne" en worden de bewoners Vennehaksen genoemd en ongelofelijk zijn de vele verhalen omtrent de kracht van heksen, witte wijven en lichtjes, die nog altijd opgeld doen. Hoogstwaarschijnlijk waren de eerste bewoners afkomstig uit de omstreken van de Dollart, waar hun huis en have een prooi der golven was geworden. Taal, zeden en gewoonten wijzen op deze afkomst en al ligt Vriezenveen te midden der Saksische bevolking van Overijssel, langen tijd hebben haar bewoners verschillende eigenaardigheden bewaard en waren ze prat op hun taal en gewoonten.”
Ik ben verbaasd, ik ken niet een van die vele verhalen en ook Vriezenveen als Haksenvenne is mij volkomen onbekend. Ik koester daarom, samen met de heer Trump, prompt enige argwaan aan de juistheid van deze geschiedschrijving: fake news?!
Toch hebben deze kol
derieke verhalen die in geloofwaardigheid die van Sinterklaas amper overstijgen, wel vaste voet gekregen in de Vjeanse historie.
Prof.dr. H. Entjes heeft in meerdere boeken de Vriezenveense taal en gewoontes beschreven. In 1976 verscheen een boek, dat hij samen schreef met Jaap Brand: "Van duivels, heksen en spoken". In dit boek blijkt dat zijn belangstelling tevens uitgaat naar de volkskundige kant van de Nederlandse historie. En dan is er ook nog de uit eigen Vriezenveense gelederen voortkomende boekenschrijver wijlen de heer J.W. Uitslag, die ooit twee boeken schreef. Een ervan is het boek: Het spook van de grens (1967) dat in 1970 een tweede druk kreeg. De twee genoemde boeken zijn niet meer te koop. Hun marktwaarde bedraagt € 4,- op Marktplaats. Voor het bepalen van hun geschiedkundige waarde dient men, symbolisch gezien, de komma wel enkele posities naar rechts te verschuiven.
De moderne tijd heeft zo zijn eigen spoken en heksen en trollen, deze zijn geheel van digitale aard. De jeugd vergaapt zich in moderne tekenfilms maar al te graag aan onvoorstelbare mogelijkheden.
