Via Vjeanse galanterieën, Napoleon en corona naar het nieuwe jaar 2021
Bladerend door het recente verleden van "Winkels van weleer" herken ik enkele reeds verdwenen galanteriewinkels van ons dorp. Het woord galanterie stamt nog uit de tijd van de Franse overheersing. Napoleon probeerde zowel politiek als cultureel zijn stempel te drukken op Europa. Hij had “de Zeven Provinciën” tot een Franse deelrepubliek gemaakt. Die Franse invloed reikte ver en was ook in Vriezenveen overduidelijk merkbaar (1784-1813).
Voor de Fransen heeft het woord galanterie meerdere betekenissen: dapperheid, hoffelijkheid, liefdesavontuur en de opsmuk van dames. Galanterie is vanuit Frans oogpunt bezien ook de quasi beleefdheid van mannen waarmee zij schone vrouwen het hof maakten, overigens zonder serieuze bedoelingen voor de lange termijn. Het was de heersende etiquette aan het Franse hof bij de galadiners met fraai uitgedoste feesttafels met klinkende glazen en het knallend geluid van ontkurkte champagneflessen.
In Nederland kreeg het woord galanterie een eigen betekenis als de collectieve benaming voor allerlei voorwerpen van weelde, van mode en smaak en sierlijke snuisterijen. Vriezenveen had medio de vorige eeuw enkele galanteriewinkels. Winkels waar koppen en schotels, potten en pannen, glimmend glaswerk en ander luxe huisraad werden verkocht. Dat waren de galanteriewinkels van Derks, Spit en Louis Fikkert. In de naoorlogse jaren van de vorige eeuw was het bij die winkels een gezellige drukte op de extra ingelaste koopavonden in december.
Uit mijn kinderjaren herinner ik mij enkele schaarse galante kerstdiners. De keukentafel werd aan weerszijden uitgetrokken en het verlengde tafelblad was koninklijk gedekt met een maagdelijk wit damasten tafellaken met daarop een servies van borden, bijbehorende plateaus en schalen met krullende bloemige randen, sierlijk afgezet met een goudkleurige bies. Naast die borden lag het bestek al even sierlijk. Servies en bestek zijn ooit gekocht bij één van de Vjeanse galanteriewinkels en het tafellaken is vervaardigd door de lokale damastfabriek van De Lange & Jonker.
Die galanterieën van thuis, dat chique serviesgoed en bestek, ooit aangeschaft in de vijftiger jaren, liggen nu al vele jaren opgeborgen in een kabinetkast. Ongezien zijn zij de stille getuigen van het warme verleden, de weemoed naar vroegere tijden toen alles nog zo kinderlijk en ongecompliceerd was.
En die nobele gedachte van Napoleon, van vrijheid, broederschap en gelijkheid, bracht in Vriezenveen alleen maar meer spanning en verdeeldheid tussen republikeinen en oranjegezindten. Een spanning, die met een Franse inkwartiering werd onderdrukt. Die Franse tijd had bovendien zijn eigen vergelijk met de corona van nu. Dat was de pokkenepidemie die er heerste, ook onder de Vriezenveense bevolking van ongeveer 1.900 zielen. In bekende briefwisselingen van destijds worden de namen genoemd van meerdere dodelijke slachtoffers in de periode van 1794 tot en met 1803.
Het strenge regiem van de corona lock down legt ons de grootste vrijheidbeperkende omgangsregeling op sinds de Tweede Wereldoorlog. Kerst en Oud en Nieuw wordt dit jaar gevierd in kleine kring. Maar heel galant heffen wij het glas en klinken op betere tijden.
Namens het Historisch Museum Vriezenveen een voorspoedig en hopelijk coronavrij jaar 2021 toe-gewenst.
