Oorsprong van de Vriezenveense textielindustrie

De textielfabriek van Jansen en Tilanus is voor Vriezenveen van groot economisch belang geweest. De fabriek zorgde voor werkgelegenheid en gaf aan honderden huisgezinnen in Vriezenveen en omgeving een inkomenszekerheid. Een ansichtkaart die de geschiedenis van Vriezenveen weergeeft is dan ook nooit volledig zonder een fraaie foto van die imposante fabriek aan het Kanaal. Maar daar aan het kanaal is de Vjeanse textielindustrie niet begonnen.

In de 19e eeuw kende Vriezenveen meerdere adressen waar men, naast de hoofdactiviteit van landbouwer, winkelier of koopman, ook het handmatig weven als huisnijverheid erbij deed. Toen rond 1850 in Twente de eerste stoomweverijen in gebruik werden genomen, zagen enkele Vriezenveense handelaren in linnen daarvoor in eigen woonplaats ook wel mogelijkheden. Naast villa Engels (Oosteinde 181) stonden in een gebouwtje een twintigtal handweefgetouwen, die bediend werden door vakbekwame arbeiders. Eigenaar van woning en handweverij was H.A. Engels. Hij bouwde in 1869, samen met zijn zwager C.J. Weitzel en Weicher Jansen, aan het kanaal een nieuwe stoomweverij. Jansen bracht voor de opstart van het bedrijf de grond met gebouw en machines in voor een bedrag van fl. 30.000,- Dat geld had deze moedige 22 jarige jongeman zelf niet maar leende hij van een vriend. Dat getuigt wel van veel vertrouwen van Jansen in het welslagen van het project en tevens in het vertrouwen van die vriend in de capaciteiten van Jansen.

Een andere firmant was Johannes Leonard Lodewijk Tilanus, geboren te Amsterdam in 1847. Hij bracht middelen in met gelijkwaardig bedrag als van Jansen. De stoomweverij groeide uit tot de alom bekende fabriek Jansen &Tilanus die 112 lang zou bestaan. Het bedrijf floreerde en was bovendien sociaal ingesteld met een eigen zieken- en pensioenfonds.

In 1869 verbond Jansen & Tilanus zijn eigen naam aan de productie van kleding en ondergoed en bouwde hiermee grote naamsbekendheid op. In 1926 telde de fabriek 1000 weefgetouwen en waren er 1150 werknemers. In 1958 moest het bedrijf de katoenweverij sluiten. In 1981 moest Jansen & Tilanus, in navolging van vele andere Twentse Textielfabrieken, haar deuren sluiten, wegens de productie uit vele lage lonen landen.

Het Historisch Museum Vriezenveen heeft een eigen textielafdeling. Hier wordt u in woord en beeld geïnformeerd over de Vriezenveense textielindustrie, Jansen & Tilanus en andere textielfabrieken. Het museum beschikt tevens over een indrukwekkende collectie brei- weef- en naaimachines die allemaal nog werken!