Van geschiedenis, Kozakken en alcoholische versnaperingen

Een poosje geleden kreeg ik van mijn dochter een sierlijke fles, gevuld met geestrijk vocht: Kozakkenruter. Op de achterzijde prijkt een etiket dat de oorsprong van het kostelijke goedje onthult. Een mooi verhaal over de vjennemån Jan Winter, die in november 1813 enige opgewonden Kozakken aan de deur krijgt, die hij verrassend in de Russische taal tot kalmte weet te manen met eigen gestookte sterke drank.

Kozakken in Vriezenveen zegt u? Is dat niet een beneveld verhaal met een gelijkwaardig percentage aan wazigheid als in de Kozakkenruter? Nou, die Kozakken zijn hier waarschijnlijk wel geweest, in ieder geval wel in de buurt. En hadden wij vroeger ook niet een Kozakkenbrug over de Schipsloot?

In 1769 werd op het eiland Corsica een megalomaan en kriegel kereltje geboren. Op 16-jarige leeftijd werd hij naar Frankrijk gestuurd. Daar volgde hij een militaire opleiding en bracht het tot artillerieofficier. In 1799 pleegde hij een staatsgreep en werd generaal Napoleon Bonaparte. Hij kroonde zichzelf in 1804 tot keizer van Frankrijk.

Napoleon voerde vele oorlogen in Europa en het Midden-Oosten. De Fransen brachten ook bij ons hun vrijheid, gelijkheid en broederschap, maar al gauw werd het land leeggeplunderd en ook 't Vjenne kreeg te lijden onder de inkwartiering van de Fransen. Er volgden verhogingen van de belastingen en Vriezenveners moesten dienst nemen in Franse of andere legers.

Op 24 juni 1812 begint Napoleon aan de grote Russische veldtocht. Zijn Grande Armee bestond uit 700.000 man waaronder ook 15.000 Nederlanders. Van dat grote leger kwamen er slechts 20.000 terug waarvan 500 Nederlanders. Aanvankelijk liep de veldtocht voorspoedig en na 82 dagen werd Moskou veroverd, dat helemaal leeg en verlaten was. De Fransen werden steeds verder het ruime land en de dreigende winter ingelokt. Voorraden raken op, er wordt honger geleden en er is geen gras meer voor de paarden. In oktober aanvaarden ze de terugtocht. Soldaten eten paarden, honden en katten. En in barre winterse omstandigheden worden uitgeputte legeronderdelen telkens overvallen door die kleine Kozakken op hun rappe paardjes. Gevangengenomen soldaten moeten zich ontkleden en worden naakt de kou ingestuurd. De Kozakken trekken achter de soldaten aan naar het westen. Uit diverse publicaties is bekend dat Kozakken in november 1813 onze provincie hebben bevrijd van de Franse overheersers.

Claas Cruys Gzn vermeldt in zijn aantekeningen, dat hij op 13 november 1813 en de dagen daarna in Almelo de Kozakken in groepen zag doortrekken. Vriezenveen lag helemaal niet op de marsroute en bleef zodoende bijna geheel vrij van de doormarchering. Dat er beperkt Kozakken in Vriezenveen zijn geweest sluit hij echter niet uit. En het verhaal van die pimpelende Kozakken in de woning van Jan Winter aan de Dorpsstraat is daarom niet per definitie geschiedenis op sterk water. En mijn vertrouwen in het waarheidsgehalte stijgt naarmate het peil in mijn fles Kozakkenruter daalt.

Voor meer cultuur-historische verhalen met foto's kunt u lid worden van de Vereniging Oud Vriezenveen, u krijgt dan voor €22,00 per jaar vier keer het kwartaalblad Waver 't Vjenne thuisgestuurd. Op vertoon van de ledenkaart hebben leden eveneens gratis toegang tot ons museum. Telefoon 0546-563476 mail ons vereniging@oudvriezenveen.nl of kijk op http://www.museumvriezenveen.nl/waver-lid-worden.