Historisch niet netjes

Elke Vriezenvener zou eens door het Veenschap moeten lopen of een wandeling moeten maken door de Engbertsdijksvenen. Dan krijg je een indruk over hoe de omgeving van Vriezenveen er in de tweede helft van de veertiende eeuw uitzag: moeras en venen. Dat was de situatie toen de graaf van Almelo akkers uitgaf aan de eerste Vriezenveners vanaf het riviertje de “Vriezenveensche Aa” in noordelijke richting.

Niet voor niets uiteraard. Er moest pacht voor betaald worden, de bekende boterpacht, een keer per jaar een of meerdere emmers boter, Zwolse maat. Het aantal werd per hoeve berekend. Zwolle was een bekend overslagcentrum, vandaar dat de maatvoering van Zwolle in de weide regio van belang was.

Vriezenveen hoorde dan ook tot de “Heerlijkheid Almelo”. Het kasteel Almelo kom je regelmatig op foto’s tegen. Loop je echter zelf over de Gravenallee rond het kasteel dan lijkt deze heerlijkheid toch weer veel groter en imposanter dan op de foto’s. Aan de achterzijde van de bijgebouwen staat op de muur het wapen met de titels van de graaf, en daar loop je dicht langs. “Heer van Vriesenveen” staat er. Dat verklaart waarom de graaf lange tijd zoveel invloed had in Vriezenveen. Hij benoemde bijvoorbeeld de onderwijzers van de Middenschool, verjoeg de Jansenisten (oud-katholieken), en had er de wind en waterrechten. Over molens moest dus belasting betaald worden. Maar de Vriezenveners bedachten daar iets op. Ze bouwden rosmolens die door paarden in gang werden gezet. Uiteindelijk stonden er wel veertien rosmolens in Vriezenveen.

Als je tegenwoordig over de oude

Almeloseweg naar Almelo rijdt, kom je sinds kort vlak voor de Aa-boer het blauwe bord “Bebouwde kom Almelo” tegen. Dus ten noorden van de boerderij. De Aa-boer markeerde altijd de grens tussen Vriezenveen en Almelo.

Direct ten zuiden en naast de boerderij stroomde het riviertje de Vriezenveensche Aa, en dat was de eigenlijke grens. Overigens is dit water ter plekke inmiddels gedempt, maar nog duidelijk aanwezig op foto’s in het Historisch Museum Vriezenveen. Vanaf de Almelose Aa noordwaarts gaf de graaf zijn grond uit.

Het is historisch gezien dus niet netjes van Almelo het bebouwde-kom-bord aan de Vriezenveense kant van de Aa-boer te plaatsen. Misschien verandert het ooit nog eens en kan het bord dertig meter richting Almelo geplaatst worden, aan de goede kant van de boerderij, op de oude grenslijn.