De Vriezenveense compagnie

Nee, de Vriezenveense Compagnieën leken ook in de verte niet op de Verenigde Oost-Indische Compagnie, maar het waren wel handelsverenigingen, net zoals de VOC. En daarvan hadden we er midden 18-de eeuw in St. Petersburg 10, volgens de memoires van de in St. Petersburg geboren Egbert Engberts junior. Een compagnie was een handelsonderneming waarin enkele Vriezenveense Rusluie families samen geld hadden gestoken. In 1929 beschreef Egbert Engberts junior het nut ervan. In die tijd was het reizen en het goederenvervoer omslachtig, dat was een duidelijke reden om samen te werken. Ook kan een compagnie gemeenschappelijk inkopen en zo de concurrentie beter aan.

We weten dat door deze samenwerking in 1831 ook de “Hollandse kerk”, het handelshuis aan de Nevski Prospect 20 is gesticht (zie foto). Een gebouw van drie verdiepingen, circa 100 meter lang, met een koepelkerk in het midden. Op de begane grond hadden de Vriezenveners hun winkels, op de eerste verdieping woonden ze. De tweede verdieping werd verhuurd. Oorspronkelijk was het een klein kerkje buiten het centrum van St. Petersburg. Niet-Russische kerken mochten niet binnen de kom van de nog kleine stad gebouwd worden, met de zijrivier Mojka als grens. Na de diverse uitbreidingen van de stad staat de Hollandse kerk nu echter geheel in het centrum. Het gebouw had nog veel groter kunnen zijn. Het verhaal gaat dat keizerin Elisabeth, dochter van Peter de Grote, het oorspronkelijke houten kerkje en het bijbehorende tuintje zo netje aangelegd vond, toen nog te midden van woeste grond, dat ze ook de naastliggende grond wilde schenken aan de Vriezenveners. Die hebben dat helaas niet geaccepteerd. In de bloeitijd van de Hollandse Kerk waren de huren in het centrum van St. Petersburg heel hoog en de Vriezenveners verdienden goed geld aan het verhuren van de bovenste etage van hun handelscentrum. Was de aangeboden grond geaccepteerd en het gebouw daarmee veel groter, dan waren de huurinkomsten enorm geweest.

Wat er over de Vriezenveense compagnieën bekend is stamt helaas voornamelijk uit overlevering. Veel gegevens hierover zijn bij de grote brand van Vriezenveen in 1905 verloren gegaan. En wat er in St. Petersburg over bekend was, is verdwenen tijdens de revolutie door de bolsjewieken.

Het handelshuis annex kerk werd bij de Russische Revolutie genationaliseerd. In 1927 werd het kerkelijke gedeelte ingericht als bibliotheek en het orgel overgebracht naar de concertzaal Glinka Capella.

Nog altijd is het fraaie gebouw in St. Petersburg te zien. Zover hoeft u echter niet te gaan. Ons museum bezit een fraaie maquette van het gebouw.