Grootste bankroof ooit

De grootste bankroof ooit in Nederland vond plaats op 15 november 1944 bij de Nederlandse Bank aan de Wierdensestraat in Almelo (zie foto). De roof werd gepland en uitgevoerd door de knokploeg van Derk Smoes uit Vriezenveen. Het resultaat was bedoeld voor de spoorwegmensen die sinds september 1944 op aanraden van onze regering in Londen staakten. Er werd bij verrassing fl. 46.150.000,= buitgemaakt, ongeveer de helft van wat aanwezig was. De vrachtwagen was te klein, daarom moest men de rest van het geld achterlaten. Anno 2016 een merkwaardig argument, zeker voor onze jeugd. Geld gaat immers via internet? Wie gebruikt daar nu een vrachtwagen voor? Later wordt het geld met paard en wagen vervoerd en onder een hooiberg in Daarle verstopt. Twee weken later kwamen de Duitsers Derk Smoes en de zijnen bij toeval op het spoor. Aan deze helden van het verzet en de grootste bankroof ooit wordt in 2017, 2018 en 2019 in een grote productie aandacht besteed, onder de naam “Over-vallen en opstaan”. En wel in de regio Vriezenveen, Almelo, Wierden, Rijssen, Nijverdal, Hellendoorn, Daarle, Daarlerveen en Harbrinkhoek. Uit al deze plaatsen kwamen deelnemers of sympathisanten van de knokploeg van Derk Smoes. De historische verenigingen uit deze plaatsen zullen in het voorjaar van 2017 een expositie inrichten die niet alleen bedoeld is om de geschiedenis van de bankroof levend te houden. De exposities zijn vooral ook bedoeld om, in interactie met de plaatselijke bevolking, kleine, mogelijk bijna vergeten verhalen los te krijgen rond de bankroof. Wat bewoog iemand mee te doen? Hoe reageerde zijn of haar moeder daarop? Door welk toeval werd een arrestatie voorkomen? Die kleine verhalen waren toen bepalend voor deze historische bankroof. Die context willen daarom we graag boven water krijgen. “Over-vallen en opstaan” is een Twents project waarin, in het najaar 2017, de gezamenlijke historische verenigingen een grote theaterproductie rond de bankroof gaan realiseren op het rangeerterrein van de NS te Almelo. Daarna wordt er in 2018 een film over gemaakt die in 2019 klaar moet zijn. Gelukkig kan het historisch Museum Vriezenveen gebruik maken van het familiearchief van de familie Smoes. Dat bevat al veel informatie. Toch blijft de context van de bankroof toen belangrijk om een mooie productie neer te zetten. Daarom doen we hier ook een oproep. Als u nog een foto of een object heeft met een relatie tot de bankroof, of als u met een klein of bijna vergeten verhaal kunt bijdragen, neem dan contact op met Jan Bladder van onze tentoonstellingscommissie (06-51238791, bladder2602@kpnmail.nl), of kom gewoon even langs (Westeinde 54, tegenover de Grote Kerk).