Servetje, meneer?

Servertje meneer? Dat kon je als ober eind negentiende eeuw niet zeggen als je bezig was in de paleizen van de tsaren in St. Petersburg. Dan was het trouwens geen ober, maar een lakei die hooguit “Servetje Hoogheid” had kunnen vragen bij een diner van de tsaar. Het servetje, en het overige tafellinnen was overigens afkomstig van het Westeinde in Vriezenveen. Daar stond de damast fabriek van De Lange & Jonker die onder andere leverde aan de tsaren in Rusland. Op de plek waar nu de Jumbo te vinden is.

Een voorbeeld van het tafellinnen dat men daar produceerde hangt nog in het Historisch Museum Vriezenveen, in het trappengat dat de textielafdeling met de Russische afdeling verbindt. Een argeloze bezoeker denkt dat het hier een leeg schilderij betreft. Als je echter onder de juiste hoek kijkt en het licht goed laat reflecteren zie je een fijn stuk damast met daarin het embleem van tsaar Alexander de tweede. Er naast en schuin er boven hangt trouwens een hele grote foto van de fabriek in bedrijf. Ook aardig om te zien hoe het toen ging. Oudere Vriezenveners herkennen bovendien juffrouw Simpelaar die daar de leiding had.

De lange & Jonker startte 1 oktober 1888. toen Johannes Frederik Jonker een bekende uit een zeer oud Vriezenveens koopmansgeslacht samen met Gerrit de Lange de firma De Lange & Jonker oprichtte. Gerrit de Lange had in 1885 een kleine damastweverij met vijf man personeel overgenomen van Marinus Hulshoff. Vanaf het begin produceerde De Lange & Jonker fijn damast tafelgoed en andere linnen stoffen. Er werden ook linnen lijfjes met kant, overhemden, pyjama`s, doktersjassen en huishoudgoed gemaakt en precisie borduurwerk. Een van de machines waarop dat gebeurde, een uit Schotland afkomstige Singer borduurmachine bestaande uit 6 gekoppelde rechtstikmachines uit 1908, staat op onze textielafdeling.

Gerrit de Lange overleed in 1908 en zijn vervanger J.R. ter Brake in 1926. Frederik Jonker was toen de enige firmant en werd opgevolgd door zijn zonen Johannes en John. Toen er daarna geen opvolging was werden de zaken in 1956 overgedaan aan Roelf Abbink die er sinds 1930 werkte en in 1964 werd Gerhard Nijkamp bij de zaak betrokken.

Een van de laatste foto’s van de buitenkant van de fabriek is hierboven ook opgenomen. Op de foto staan de laatste firmanten, links de heer R. Abbink en rechts de heer G. Nijkamp.