Vriezenveen, de grote lijnen
De geschiedenis van Vriezenveen kun je op vele manieren vertellen. Het begint bij enkele pioniers die in 1364 van de graaf van Almelo toestemming kregen de veengebieden ten noorden van Almelo te ontginnen. Een kleine nederzetting ontstond die later naar het noorden verplaatst is, naar wat nu het “oude kerkhof” heet, even ten zuiden van het huidige dorp aan de Schout Doddestraat (vroeger de Buterweg). Deze nederzetting is in 1666 door de Munsterse troepen van Bommenberend verwoest.
Het dorp werd herbouwd aan een iets noordelijker gelegen zandweg, daar waar nu de dorpsstraat loopt. Van de Buterweg nederzetting is niets terug te vinden behalve een paar grote stenen waarvan het vermoeden bestaat dat ze als hoekstenen van de hervormde kerk dienden. Tijdens de grootschalige ruilverkaveling (1955 – 1969) zijn diverse vondsten gedaan uit de tijd van Bommenberend. Deze vondsten zijn te zien in het Historisch Museum (Westeinde 54).
Vriezenveen begon daarna als een dorp van kleine boeren en veenarbeiders, waarover in het veenmuseum (Paterswal 11) van alles te zien is. Veenarbeiders werden marskramers en later handelaren die als Rusluie naar St. Petersburg trokken, oorspronkelijk met thuis geweven linnen. Dat was ook de oorsprong van de textielindustrie die in de negentiende eeuw ontstond met als grootste vertegenwoordiger Jansen en Tilanus. De resten van die fabriek doen nu nog dienst als onderkomen van Löwik Meubelen. Over de Rusluie, en over Vriezenveen als textielcentrum is eveneens veel in het Historisch Museum terug te vinden.
Vanuit de tweede wereldoorlog zijn er over Vriezenveen vele verhalen te vertellen. Zoals vliegtuigen die in het veen zijn neergestort, notaris Kruisinga die vanaf veevoederfabriek ’t Spijker het geallieerde vuur aanstuurde om de Duitsers uit Wierden te verdrijven, en de bankoverval in Almelo die was voorbereid en uitgevoerd door de knokploeg van Derk Smoes uit Vriezenveen. Onlangs is het familiearchief van Derk Smoes overhandigd aan het Historisch Museum.
In het oorlogsmuseum (Oosteinde 364-366) kunt u ongetwijfeld nog veel meer verhalen uit die tijd horen en zijn onderdelen van in het veen neergestorte vliegtuigen te zien.
En dan is er nog de Peddemorsboerderij. Een originele Vriezenveense boerderij die gespaard is gebleven bij de grote brand van 1905. De Peddemorsboerderij (Westeinde 342) kan u van alles vertellen over het dagelijks leven in Vriezenveen aan het begin van de twintigste eeuw.
Wilt u de geschiedenis van Vriezenveen leren kennen, dan is het documentatiecentrum van het Historisch Museum een goed begin. Maar misschien wilt u online starten. Kijk dan eens op http://www.regiocanons.nl/overijssel/twente/vriezenveen. U ziet daar veel meer detail dan we in dit korte bestek kunnen opnemen.
