Textiel uit Vriezenveen
Het is heden ten dage nauwelijks meer te zien, maar Vriezenveen was een echt textielcentrum. Het dorp kende diverse fabrieken zoals confectiebedrijf Gebr. Hospers (1870-1984), de damast- en linnenfabriek De Lange & Jonker (1888-1980), EHCO-KLM in Westerhaar-Vriezenveensewijk (1961-1980), een nevenvestiging van Spanjaard (1960-1978) en als belangrijkste uiteraard Jansen & Tilanus, met o.a. ook een naaifiliaal in Vroomshoop.
Jansen & Tilanus start in 1850 aan het Oosteinde te Vriezenveen als calicotweverij, toen nog onder leiding van H.A. Engels, zwager C.L. Weitzel en Wicher Jansen. In 1859 werd de productie verplaatst naar het kanaal de Haandrik en vanaf 1869 wordt de directie gevoerd door de twee zonen van Wicher, nl. G.J. en W.C. Jansen, die beiden uit St. Petersburg komen, samen met J.L.L. Tilanus, zoon van een chirurg uit Amsterdam, die een financiële injectie gaf aan het bedrijf.
Jansen & Tilanus legde zich toe op breitechnieken. De productie van hoogwaardig ondergoed maakte Jansen & Tilanus heel bekend in binnen- en buitenland. Ook de doeken voor de batikindustrie waren een belangrijk product. De eerste breimachine van de firma ’t Hooft & Co uit Goor werd in 1874 aangeschaft. Dit unieke exemplaar bevindt zich thans in het Historisch Museum Vriezenveen.
Voor de werkgelegenheid was Jansen & Tilanus van groot belang voor Vriezenveen en omgeving. Er zijn jaren geweest dat men meer dan 1100 werknemers had. Ook sociaal gezien heeft het bedrijf veel betekend. De firma kende een eigen ziekenfonds, een pensioenfonds, een steunfonds bij ziekte, een bibliotheek en een badhuis.
Rond midden jaren vijftig van de vorige eeuw kwam er een duidelijke kentering in de textielwereld. Lage lonen landen namen de productie over en ook de textielindustrie in Vriezenveen ging hieraan ten onder.
Jansen & Tilanus is nu bijna verdwenen uit Vriezenveen. Bijna, want veel van de gebouwen staan er nog, zij het vermomd, bijv. als Löwik Meubelboulevard. Zoals uit bijgaande foto blijkt, zijn de kantoorgebouwen van destijds nu nog het best te herkennen, en uiteraard de fabriekspijp waarvan de staat van onderhoud overigens te wensen overlaat. Helaas, want op http://rijksmonumenten.nl staat de schoorsteen omschreven als “van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang”, o.a. vanwege de toegepaste decoraties.
De vroegere glorie van de fabriek en het belang ervan voor de bevolking is echter nog steeds te beleven. Bij een bezoek aan het Historisch Museum Vriezenveen (Westeinde 54) kan een film met oude beelden vertoond worden waarin Vriezenveen als textielcentrum herleeft.