Koffie, thee, chocola!

Ouderen onder ons herinneren zich deze uitroep nog: “Koffie, thee, en chocolade!”, geuit door venters op stationperrons.

Eén van de Rusluie uit Vriezenveen riep dit misschien ook wel als hij in Rusland op weg ging om zijn producten te verkopen: koffie, thee, chocolade, likeuren, sigaren etc. Hendrik Kruijs, geboren in 1851, zoon van burgemeester Claas Kruijs, ging naar St Petersburg om te werken bij de firma Engberts & Co. Hij woonde in die periode achter de Kazansche kerk.

Bij de firma Engberts had hij echter geen toekomstperspectieven dus nam hij begin 1884 ontslag en keerde voor korte tijd terug naar Vriezenveen. Hendrik oriënteerde zich in Nederland op de arbeidsmarkt maar eigenlijk wilde hij toch weer werken in St Petersburg. Hij koos voor een zelfstandig bestaan. In Amsterdam kreeg hij het alleenrecht voor verkoop van o.a. Blookers Cacao in Rusland, en verder nog andere agenturen zoals voor dranken (fa Hesselink & Co uit Arnhem).

Toen hij later in 1884 weer naar Sint Petersburg vertrok, trok hij eerst in bij de Italiaanse kunstschilder Grassi. Later huurde hij een woning in Tapoxobas 48.

Hendrik richtte voor zijn koffie in St Petersburg een handelshuis op dat hij Java noemde en al met al was Hendrik een druk ondernemer geworden. Hij reisde voor de verkoop veel in Europees Rusland, en hield van sommigen reizen een dagboek bij.

Ook reisde hij regelmatig naar Nederland voor zakenbezoek en familiebezoek. Bij één van die reizen ontmoette hij zijn aanstaande vrouw, Alida Boom, dochter van geneesheer G.O. Boom aan het Oosteinde in Vriezenveen. Hij trouwde met haar in 1890 en woonde aan de kleine Morskaja 15 in St Petersburg waar hun vier kinderen werden geboren. Later lieten zij de kinderen opgroeien in Nederland. Zij kochten in Vriezenveen het huis van Alida’s ouders in 1894, maar liet het afbreken in 1897 om er een grote villa voor in de plaats te zetten.

Hendrik werd een vermogend man met zijn Javahuis, hij had 6 winkels in Rusland. Helaas werd hij niet oud, hij overleed in 1907 en liet het handelshuis aan zijn halfbroer Bernardus. Alida vertrok naar Den Haag en de Vriezenveense villa werd verkocht aan brikettenfabrikant La Roy, en later aan AB Aman, waarna meester Bolk de villa bewoonde.

Java is tegenwoordig een belangrijke programmeertaal met op alle leerboeken erover een afbeelding van een kop koffie. Hendrik Kruijs introduceerde al rond 1885 de merknaam Java al kende hij toen nog niet de relatie met de huidige ICT-wereld.

Op de foto staat het gezin van Hendrik met een oppas.

Meer over Hendrik Kruijs is te vinden in het Historisch Museum in Vriezenveen.